Verhalenverteller Guido de Bruin vertelt op 4 mei, direct na Dodenherdenking, een bijzonder verhaal over Kamp Westerbork. Een belangrijk verhaal, zegt hij, over hoe een mens puur kan blijven onder de ergste omstandigheden. “Al is de oorlog nu tachtig jaar geleden, verhalen uit de oorlog houden ons nog altijd een spiegel voor.”
Een Joodse leraar probeert in de Tweede Wereldoorlog zijn leven te redden, maar ontdekt dat hij om een goed mens te blijven zijn leven op moet geven.
Het is geen vrolijke kost die verhalenverteller Guido de Bruin op 4 mei, direct na Dodenherdenking, bezoekers van zijn voorstelling in ‘t Reghthuys voorschotelt. Maar wel een belangrijk verhaal, ook in deze tijd, zegt hij zelf.
‘Zelfs hier vind je nog een paar rechtvaardigen’ heet het verhaal dat hij komt vertellen. Hier, dat is Kamp Westerbork, de plek waarvandaan de Joden op transport naar Auschwitz en Sobibor gingen.
Guido de Bruin: “Ik vertel een verzonnen verhaal van de schrijver Jacques Presser over een Joodse leraar die lesgeeft aan het Joods lyceum in Amsterdam. Begin 1943 meldt hij zich vrijwillig aan bij de ordedienst in Kamp Westerbork. Die Joodse organisatie, soms de Joodse SS genoemd, moest de orde in het kamp bewaken en de wekelijkse transporten organiseren. De leden van de ordedienst werden gehaat, voor de Joodse gevangenen stonden ze aan de kant van de Duitsers. Maar wie daarbij zat had een kans om niet op transport te hoeven. Ook de Joodse leraar hoopt zo zijn eigen leven te kunnen redden.
In het kamp ontmoet hij een Joodse godsdienstleraar in één van de barakken. De man slaagt erin om middenin die hel een zuiver mens te blijven. Hij straalt dat uit. Het lukt hem zelfs om de Duitsers als mens te blijven zien. De Joodse leraar raakt geïnspireerd en doet iets – ik verklap niet wat – waardoor hij alsnog op transport wordt gezet. En hij vindt zijn menselijkheid terug.”
Nu het precies tachtig jaar geleden is dat ons land werd bevrijd, is er veel vraag naar deze voorstelling. Al gaat het verhaal over de oorlog, De Bruin hoort vaak van toeschouwers dat ze het verhaal op zichzelf betrekken. De Bruin: “De vraag is dan: wat zou ik zelf doen? Hoe kan ik de mens in de ander blijven zien? Dat staat ook vandaag de dag sterk op het spel. Denk maar aan de polarisatie in Nederland. Maar ook in andere delen van de wereld zie je dat mensen de tegenstander niet meer als mens zien.”
Het begon als liefhebberij, maar inmiddels is De Bruin al een jaar of vijftien professioneel verhalenverteller. Hij is geen acteur, maar het zit er wel dicht tegenaan. “Ik vertel graag in de ik-vorm. Ook dit verhaal vertel ik uit de mond van de Joodse leraar. Ik draag ook een nagemaakt kampuniform van de ordedienst. Verder is de voorstelling sober, al neem ik wel basklarinettist Fred Tuinder mee die de voorstelling omspeelt.”
Er zijn weinig mensen die niet van verhalen houden, merkt De Bruin. “Je kunt in een verhaal altijd op een bepaalde manier je eigen verhaal herkennen. Dat maakt het fascinerend om naar te luisteren. De Tweede Wereldoorlog blijft ons ijkpunt voor goed en kwaad, voor keuzes maken. Al staat de oorlog ver van ons af, ook verhalen uit de oorlog houden ons een spiegel voor.”
De voorstelling Zelfs hier vind je nog een paar rechtvaardigen is op 4 mei om 21.15 te zien in ‘t Reghthuys. De toegang is gratis, omdat het bestuur van ‘t Reghthuys het belangrijk vindt dat zoveel mogelijk mensen hier naartoe kunnen. Reserveren is nodig.